Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένα πολύπλοκο όργανο που έχει πολλές διαφορετικές λειτουργίες. Ελέγχει το σώμα και λαμβάνει, αναλύει και αποθηκεύει πληροφορίες. Ο εγκέφαλος μπορεί να χωριστεί στη μέση κατά μήκος σε δεξί και αριστερό ημισφαίριο. Οι περισσότερες από τις περιοχές που είναι υπεύθυνες για την ομιλία, την επεξεργασία της γλώσσας και την ανάγνωση βρίσκονται στο αριστερό ημισφαίριο και για αυτό το λόγο θα επικεντρώσουμε όλες τις περιγραφές και τις εικόνες μας στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου. Μέσα σε κάθε ημισφαίριο, βρίσκουμε τους ακόλουθους τέσσερις λοβούς του εγκεφάλου:
Ο μετωπιαίος λοβός, όντας ο μεγαλύτερος λοβός του εγκεφάλου, παίζει καθοριστικό ρόλο στον έλεγχο της ομιλίας, του συλλογισμού, του προγραμματισμού, της ρύθμισης των συναισθημάτων και της συνείδησης. Στα μέσα του 19ου αιώνα, ο Paul Broca έκανε σημαντικές ανακαλύψεις σχετικά με τις περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη γλώσσα. Παρατήρησε ότι ένας άνδρας, ο οποίος υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο, είχε περιορισμένη ομιλία και διαπίστωσε ότι ένα συγκεκριμένο τμήμα του εγκεφάλου του ήταν μειωμένο. Αυτή η περιοχή, γνωστή σήμερα ως περιοχή του Broca, εντοπίζεται στον μετωπιαίο λοβό και είναι ουσιαστικής σημασίας για την οργάνωση, την παραγωγή και τον χειρισμό της γλώσσας και του λόγου (Joseph, Noble, & Eden, 2001). Επιπλέον οι περιοχές του μετωπιαίου λοβού είναι ζωτικής σημασίας για την ικανότητα σιωπηρής ανάγνωσης (Shaywitz et al., 2002).
Ο βρεγματικός λοβός, που βρίσκεται στο πίσω μέρος του εγκεφάλου, είναι υπεύθυνος για τις αισθητηριακές αντιλήψεις. Επίσης, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη σύνδεση της προφορικής και γραπτής γλώσσας με τη μνήμη, δίνοντάς της νόημα. Αυτό μας επιτρέπει να καταλαβαίνουμε τι ακούμε και διαβάζουμε..
Ο ινιακός λοβός, που βρίσκεται στο πίσω μέρος του κεφαλιού, φιλοξενεί τον πρωτεύοντα οπτικό φλοιό. Αυτός ο φλοιός είναι σημαντικός για διάφορες μορφές οπτικής αντίληψης, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης των γραμμάτων
Ο κροταφικός λοβός βρίσκεται στο κάτω μέρος του εγκεφάλου, παράλληλα με τα αυτιά. Η περιοχή του Wernicke, γνωστή από καιρό ως σημαντική για την κατανόηση της γλώσσας (Joseph et al., 2001), βρίσκεται εδώ. Αυτή η περιοχή, η οποία προσδιορίστηκε από τον Carl Wernicke περίπου την ίδια εποχή και με τις ίδιες μεθόδους που χρησιμοποίησε ο Broca, είναι κρίσιμη για την επεξεργασία και την ανάγνωση της γλώσσας και εμπλέκεται στη λεκτική μνήμη.
Επιπλέον, συγκλίνουσες ενδείξεις υποδηλώνουν ότι δύο άλλα συστήματα, τα οποία επεξεργάζονται τη γλώσσα παίζουν κρίσιμο ρόλο στην ανάγνωση. Το πρώτο είναι το αριστερό βρεγματικό- κροταφικό σύστημα το οποίο εμπλέκεται στην ανάλυση λέξεων – η συνειδητή, επίπονη αποκωδικοποίηση των λέξεων (Shaywitz et al., 2002). Αυτή η περιοχή είναι σημαντική στη διαδικασία της χαρτογράφησης γραμμάτων και γραπτών λέξεων στις ηχητικές αντιστοιχίες τους – ήχοι γραμμάτων και προφορικές λέξεις (Heim & Keil, 2004), καθώς και την κατανόηση γραπτού και προφορικού λόγου (Joseph et al., 2001). Το δεύτερο σύστημα που είναι σημαντικό για την ανάγνωση είναι η αριστερή ινιακό -κροταφική περιοχή, η οποία εμπλέκεται στην αυτόματη, γρήγορη πρόσβαση σε ολόκληρες λέξεις και είναι κρίσιμη για επιδέξια και ευχάριστη ανάγνωση (Shaywitz et al., 2002, 2004).
Σύμφωνα με απεικονιστικές μελέτες ο εγκέφαλος ενός ατόμου με δυσλεξία ενεργοποιείται διαφορετικά από τον εγκέφαλο ενός ατόμου χωρίς προβλήματα ανάγνωσης κατά την εκτέλεση της ίδιας γλωσσικής εργασίας. Συγκεκριμένα, τα συστήματα στον οπίσθιο εγκέφαλο του αριστερού ημισφαιρίου δεν λειτουργούν σωστά κατά την ανάγνωση. Επιπλέον, πολλά άτομα με δυσλεξία εμφανίζουν αυξημένη ενεργοποίηση στις κατώτερες μετωπικές περιοχές του εγκεφάλου, υποδηλώνοντας ότι αυτές οι περιοχές μπορεί να αντισταθμίζουν τα προβλήματα στην οπίσθια περιοχή (Shaywitz et al., 2003).
Γνωρίζοντας οι εκπαιδευτικοί τα νευρολογικά χαρακτηριστικά της δυσλεξίας μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές να κατανοήσουν τις δυνατότητες και τις αδυναμίες τους σε σχέση με την ανάγνωση και τη γλώσσα. Με την κατάλληλη εκπαίδευση και υποστήριξη, οι μαθητές μπορούν να μάθουν να διαχειρίζονται τις δυσκολίες τους και να αναπτύσσουν στρατηγικές για την ανάγνωση.
Τέλος η κατανόηση των αιτιών πίσω από αυτές τις δυσκολίες μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να απομυθοποιήσουν την κατάσταση τους. Αναγνωρίζοντας ότι οι δυσκολίες τους δεν είναι αποτέλεσμα έλλειψης ικανότητας, αλλά διαφορετικής επεξεργασίας της γλώσσας, θα αναπτύξουν θετική αυτοεικόνα.
www.readingrockets.org