Το σύνδρομο Down είναι μια χρωμοσωμική ανωμαλία. Στο 21ο χρωμόσωμα υπάρχει ένα επιπλέον αντίγραφο ή μέρος ενος ακόμη χρωμοσώματος. Γι αυτό ονομαζεται και τρισωμία 21. Αποτέλεσμα αυτής της μετάλλαξης είναι η η εμφάνιση κάποιων ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τόσο σωματικά όσο και σε επίπεδο νοητικό.
Τα άτομα με σύνδρομο Down έχουν συνήθως
- Στρογγυλό πρόσωπο με επίπεδο προφίλ και μικρά χαρακτηριστικά προσώπου (μύτη, στόμα, αυτιά και μάτια)
- Προεξέχουσα γλώσσα
- Μάτια αμυγδαλωτά αναποδογυρισμένα με πτυχώσεις
- Λευκές κηλίδες στην ίριδα των ματιών
- Κοντό λαιμό και μικρό κεφάλι (βραχυκεφαλία)
- Μια αντί για 2 πτυχές στις παλάμες, κοντά δάχτυλα και κλινοδακτυλία
- Μικρά πόδια και μεγαλύτερο από το κανονικό διάστημα μεταξύ του μεγάλου και του δεύτερου δακτύλου
- Υποτονία, ή χαμηλό μυϊκό τόνο (πηγή: https://www.kogeorgos.gr/)
Κάποιες φορές μπορεί η τρισωμία 21 να συνοδεύεται και απο προβλήματα υγείας όπως συγγενείς καρδιοπάθειες, προβλήματα με το γαστρεντερικό τους σύστημα, δυσκολίες στην ακοή και στην όραση καθώς και προβλήματα με τον θυρεοειδή .
Αυτό όμως που θέλουμε να εξετάσουμε εδώ είναι τα συμπεριφορικά και γνωστικά χαρακτηριστικά τους.
Συνήθως ειναι πολύ κοινωνικά πλάσματα που απολαμβάνουν και επιδιώκουν πολύ έντονα την σωματική επαφή. Ο χαμηλός μυϊκός τους τόνος τα κάνει να κουράζονται ευκολότερα και τους δημιουργεί προβλήματα τόσο στην λεπτή όσο και στην αδρή κινητικότητα, κατ επέκταση και στην μάθηση.
Τα περισσότερα παιδιά με σύνδρομο Down έχουν κάποιου βαθμού νοητική υστέρηση. Αυτή η κατάσταση επηρεάζει την γλωσσική τους εξέλιξη και τις νοητικές τους λειτουργίες.
Εξαιτίας των δυσκολιών που προαναφέραμε τα συγκεκριμένα παιδιά δεν φτάνουν έγκαιρα τα αναπτυξιακά ορόσημα της εκάστοτε ηλικίας τους. Έτσι μένουν πίσω στην εν γενει εξέλιξή τους.
Ιδιαίτερος ειναι και ο χαρακτήρας τους. Συχνά είναι παρορμητικά, πεισματάρικα και αγχώνονται εύκολα. Γι αυτό θέλουν στήριξη και ειδικούς χειρισμούς.
Επιπρόσθετα έχουν δυσκολίες με την βραχύχρονη μνήμη τους, γεγονός που τα δυσκολεύει πολύ στο να μάθουν καινούργια πράγματα.
Η συναισθηματική αυτορρύθμιση των παιδιών με σύνδρομο Down είναι μια μεγάλη πρόκληση. Οι συναισθηματικές τους μεταπτώσεις είναι πολύ συχνές.
Απότοκο όλων των παραπάνω είναι δυσκολίες στην κοινωνικοποίηση και στην συνδιαλλάγη με τους νευροτυπικούς.
Ας δούμε τωρα πως μπορούμε να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά στην τάξη:
Το πρωταρχικό μας μέλημα ειναι η ομαλή κοινωνικοποίηση και η ενσωμάτωση στην κοινωνία της τάξης και του σχολείου. Έτσι φροντίζουμε , ενημερώνοντας τους συμμαθητές και τους εκπαιδευτικούς, να φτιάξουμε ένα υποστηρικτό περιβάλλον που θα ειναι η βάση για την δημιουργία υγειών σχέσεων με τους συνομηλίκους και τους ενήλικες στο παρόν και στο μέλλον.
Όταν πρόκειται να διδάξουμε κάτι πιο σύνθετο προτιμούμε την οπτική απεικόνισή του. Εικονες, διαγράμματα, βίντεο βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν και ν απομνημονεύσουν καλύτερα.
Η καθιέρωση μιας καθημερινής ρουτίνας είναι σημαντική για την οργάνωση και την διαχείριση του άγχους.
Είναι σημαντικό να δίνουμε ξεκάθαρες και απλές οδηγίες. Το ίδιο σημαντικό ειναι να δίνουμε χρόνο στα παιδιά να επεξεργαστούν αυτές τις οδηγίες.
Τα παιδιά με σύνδρομο Down συχνά έχουν μεγάλη αγάπη για τις τέχνες. Καλό θα ήταν λοιπόν ως εκπαιδευτικοί να ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή τους σε ομάδες θεατρικές, χορού, τραγουδιού, ζωγραφική και αλλων τεχνών. Θα τα βοηθήσει πολύ με την εκφραση του συναισθήματός τους αλλα και με την αυτοεκτίμησή τους.
Διδάξτε τους τεχνικές διαχείρισης του άγχους. Αναπνοές, διαλογισμός , τεχνικές χαλάρωσης θα τους βοηθήσουν να διαχειριστούν το άγχος που συχνά τους καταβάλλει.
Εντοπίστε και προσπαθείστε να περιορίσετε τις καταστάσεις που προκαλούν αγχος στους μαθητές σας. Το άγχος τους καθηλώνει και δεν τους αφήνει να είναι λειτουργικοί.
Μετά απο συννενόηση με τον εκπαιδευτικό της τάξης εντοπίστε τα σπουδαιότερα σημεία της ύλης που πρέπει να διδαχθεί ο μαθητής σας. Κάντε συχνές επαναλήψεις σε αυτά και προσαρμόστε τα διαγωνίσματα στις δυνατότητες του μαθητή σας. Μην αναλώνεστε σε λεπτομέρειες.
Φροντίστε το μάθημα που θα κάνετε να μην έχει μεγάλη διάρκεια. Επιμείνετε στα ουσιώδη. Όταν το παιδί κουραστεί δώστε εναλλλακτικές δραστηριότητες όπως ζωγραφική και κόμικς.
Αναγνωρίστε και γιορτάστε ακόμη και τα πιο μικρά επιτεύγματά τους. Έτσι θα τονώσετε την αυτοεκτίμησή τους, θα τους δώσετε κίνητρο για να συνεχίσουν και θα ενισχύσετε και τον μεταξύ σας δεσμό.
Να θυμάστε: το κάθε παιδί είναι διαφορετικό! Η κάθε προσωπικότητα είναι μοναδική και ανεπανάληπτη. Δεν μένουμε στην διάγνωση αλλά παίρνουμε τον χρόνο που χρειάζεται για να γνωρίσουμε το κάθε παιδί ξεχωριστά. Σεβόμαστε την διαφορετικότητά τους και αφουγκραζόμαστε τις πραγματικές τους ανάγκες. Με αυτές τις αρχές η στήριξη του κάθε παιδιού μετατρέπεται σε μια ουσιαστική σχέση που μπορει να βοηθήσει τον μαθητή μας να φτάσει στο απόγειο των δυνατοτήτων του.