Έχετε ποτέ αναρωτηθεί ποια είναι η γεύση του αγαπημένου σας τραγουδιού; Τι χρώμα έχει η Τρίτη; Αν η απάντηση είναι ναι, τότε μπορεί να είστε συναισθητικοί. Για τους ανθρώπους με συναισθησία οι κοινές αισθητηριακές εμπειρίες, όπως το να ακούνε μουσική ή να διαβάζουν ένα βιβλίο, σχετίζονται με εμπειρίες που περιλαμβάνουν και άλλες αισθήσεις.
H συναισθησία δεν πρέπει να συγχέεται με τις κοινές μεταφορικές εκφράσεις που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας, όπως όταν λέμε ότι τα βλέπουμε όλα κόκκινα ,για να περιγράψουμε τις στιγμές που είμαστε θυμωμένοι. Αντίθετα οι συναισθητικές συνδέσεις είναι αντιληπτικές, πολύ συγκεκριμένες, ξεχωριστές και σταθερές ξεκινώντας από την παιδική ηλικία. Μια γεύση μπορεί να έχει ένα σχήμα, μια λέξη μπορεί να έχει ένα χρώμα, οι μήνες του χρόνου μπορεί να βιώνονται σαν ένα ένδυμα γύρω από το σώμα. Στον γενικό πληθυσμό το φαινόμενο είναι πολύ σπάνιο: Μόνο 2-4% των ανθρώπων έχουν συναισθησία. Αλλά το ποσοστό αυτό αγγίζει το 20% για τους ανθρώπους που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Γιατί δύο σχετικά σπάνιες καταστάσεις συμβαίνουν μαζί τόσο συχνά;
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων οι ερευνητές βρήκαν ότι οι άνθρωποι με συναισθησία ή αυτισμό μοιράζονται πολλά χαρακτηριστικά. Οι συναισθητικοί συχνά έχουν αισθητηριακές ευαισθησίες και διαφορές στην ποιότητα της προσοχής τους, όπως και άλλα χαρακτηριστικά του αυτισμού. Οι 2 αυτές καταστάσεις επίσης μοιράζονται τα ίδια πρότυπα συνδεσιμότητας στον εγκέφαλο και πιθανόν και γονίδια προτείνοντας ότι υπάρχει ίσως κοινό βιολογικό υπόβαθρο. Πολλές ερωτήσεις παραμένουν. Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην συναισθησία και τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του αυτισμού; Η συναισθησία σχετίζεται με τα αισθήματα της αισθητηριακής υπερφόρτωσης στον αυτισμό; Είναι τα άτομα με αυτισμό που βιώνουν συναισθησία ενήμερα για τις ασυνήθιστες αντιληπτικές τους εμπειρίες; Μελετώντας αυτά τα κοινά ανάμεσα στη συναισθησία και στον αυτισμό μπορούμε να βρούμε απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις και να δημιουργήσουμε υποθέσεις για την κοινή βιολογική βάση ανάμεσα στις 2 καταστάσεις.
Αντιληπτικές Ομοιότητες
Τα πρώτα στοιχεία ότι ο αυτισμός και η συναισθησία μπορεί να σχετίζονται εμφανίστηκαν το 2007, όταν οι ερευνητές δημοσίευσαν μια μελέτη περίπτωσης ενός αυτιστικού σοφού (Savant syndrome) με συναισθησία που ονομαζόταν Daniel Tammet . Ο Daniel βλέπει τα νούμερα με χρώματα και με υφές και σχήματα και έχει εξαιρετική μνήμη/ικανότητα ανάκλησης. Το 2004 απαρίθμησε 22,414 ψηφία του αριθμού π από μνήμης.
Αυτή η περίπτωση και άλλες παρόμοιες ενέπνευσαν περισσότερες έρευνες για την πιθανή συσχέτιση ανάμεσα στις 2 καταστάσεις. Την ίδια στιγμή οι ερευνητές άρχισαν να ψάχνουν πιο διεξοδικά την διαφορετική αντιληπτική επεξεργασία στα άτομα με αυτισμό. Το 2013 οι διαφορές αυτές εμφανίστηκαν ως ένα κριτήριο του αυτισμού στην πέμπτη έκδοση του DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Τον ίδιο χρόνο έρευνες ανέφεραν μια αυξημένη συνύπαρξη της συναισθησίας στα άτομα με αυτισμό. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν μελέτες για το αντίθετο: δηλαδή την επικράτηση των ατόμων με αυτισμό ανάμεσα στα άτομα που έχουν συναισθησία. Παρόλα αυτά, οι ερευνητές έχουν βρει ότι ορισμένα χαρακτηριστικά του αυτισμού είναι κοινά ανάμεσα στα άτομα με συναισθησία. Σε πολλές μελέτες οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα άτομα με συναισθησία είχαν υψηλότερο σκορ από την ομάδα ελέγχου σε ότι αφορά την προσοχή στις λεπτομέρειες αλλά τα σκορ τους στις κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες ποικίλαν. Παρομοίως τα άτομα με συναισθησία είχαν υψηλότερο σκορ από την ομάδα ελέγχου στο στην ευαισθησία στα αισθητηριακά ερεθίσματα. Τα ευρήματα σχετικών ερευνών δείχνουν ότι ο αυτισμός και η συναισθησία σημειώνουν υψηλότερα σκορ στον αντιληπτικό και αισθητηριακό τομέα απ΄ότι στον κοινωνικό.
Οι ερευνητές βρήκαν και άλλα κοινά ανάμεσα στις 2 καταστάσεις συμπεριλαμβανομένου και της αντίληψης. Τα άτομα με αυτισμό τείνουν να επικεντρώνονται στις λεπτομέρειες αντί για τη γενική εικόνα σε μια σκηνή, όπως για παράδειγμα σε μια άσκηση που πρέπει να ψάξουν για ένα μικρό σχήμα ανάμεσα σε μια μεγαλύτερη, πολυπλοκότερη εικόνα. Τέλος σε μια ακόμα έρευνα παρατηρήθηκε μια ισχυρή τάση για επικέντρωση στις οπτικές λεπτομέρειες ανάμεσα στα άτομα με συναισθησία.
Νέες συνδέσεις.
Οι ομοιότητες δεν είναι μόνο αισθητηριακές. Το 2018, οι ερευνητές ανέφεραν ότι όσο περισσότερα είδη συναισθησίας έχει ένα άτομο- ακουστική, οπτική, απτική- τόσο μεγαλύτερο είναι το σκορ αυτού του ατόμου σε ένα τεστ για τα γενικά χαρακτηριστικά του αυτισμού. Επιπλέον, όπως προτείνουν και οι αρχικές μελέτες περίπτωσης, η συναισθησία σχετίζεται με τις ικανότητες του αυτιστικού σοφού. Δηλαδή με εξαιρετικές ικανότητες στη μουσική, τα μαθηματικά, τις τέχνες ή τις γλώσσες.
Ο αυτισμός και η συναισθησία μπορεί να έχουν κοινές βιολογικές καταβολές. Και οι 2 καταστάσεις μερικές φορές σχετίζονται με μεγαλύτερη τοπική συνδεσιμότητα- επικοινωνία ανάμεσα σε μια περιοχή του εγκεφάλου ή ανάμεσα σε κοντινές περιοχές του εγκεφάλου- απ’ ότι γενική συνδεσιμότητα ήτοι επικοινωνία ανάμεσα σε μακρινά μέρη του εγκεφάλου. Σε μια αδημοσίευτη μελέτη βρέθηκε ότι η σύνδεση ανάμεσα στην συναισθησία και τον αυτισμό καθορίζεται κυρίως από τη γενετική απ ‘ ότι από περιβαλλοντικούς παράγοντες παρόλο που δεν έχουν ακόμα βρεθεί τα συγκεκριμένα γονίδια που είναι κοινά στις δύο καταστάσεις. Την ίδια στιγμή οι συναισθητικές εμπειρίες μπορεί να συμβάλουν στις αισθητηριακές αλλαγές που επηρεάζουν καθημερινά τη ζωή των ατόμων στο φάσμα του αυτισμού. Η γνώση για την αλληλεπικάλυψη της συναισθησίας και του αυτισμού σε ορισμένους τομείς, μπορεί να οδηγήσει σε συμπεράσματα που μπορούν να βελτιώσουν τη ζωή των ατόμων με αυτισμό.